CAMBADOS NOMEARÁ A DOLORÈS DEL VALLE BECHADE FILLA ADOPTIVA

O xoves 8 de outubro se celebrará un Pleno extraordinario  para facer Filla adoptiva de Cambados a Título Póstumo a Dona María Dolorès del Valle Béchade, "A Francesa" pola súa xenerosidade co pobo de Cambados, saldando así unha débeda histórica coa gran benfeitora da nosa vila.

Desde o ano 2016, o parque infantil de enfrente ao Concello leva o seu nome, pero non é suficiente como para recoñecer a labor que esta muller fixo ao longo da súa vida (foi voluntaria como enfermeira durante a I Guerra Mundial en Angôuleme,  durante a Guerra Civil facendo o voluntariado no hospital improvisado na Toxa,  viviu na súa casa en Francia con nazis evitando que se apropiasen da súa casa...

Fixo moito pola mocidade cambadesa, donou os terreos para un campo de fútbol,  de cuio clube foi a presidenta (a primeira muller presidenta dun clube de fútbol) e que levaba o nome do seu irmán falecido (Merced), un espazo para a xuventude (Praza de a Xuventude), para unha granxa escola (pazo Serantellos, onde faleceu o 11/10/1967), daba clases e ensinaba a ler e a escribir a xente maior analfabeta da época, pintaba cadros, tocaba o piano, escribía sobre Cambados nun periódico francés... Está enterrada xunto cos seu pais e a súa irmá María no cemiterio de Santa Mariña. 

Bea Laya fixo unha reportaxe á súa única parente viva, a súa sobriña Lucía Vidal  de 104 anos. 

Tras esa reportaxe, non se pode esperar máis para facerlle un recoñecemento en nome do noso pobo.

Ademáis a praza de A Xuventude pasarase a chamar  "Praza de A Xuventude de Dolorès del Valle " e será acondicionada para a mocidade cambadesa para q aquel sexa o seu lugar de lecer, como era o desexo de "A Francesa".

MOCIÓN

O 24 de abril de 1885 foi unha data importante para o pobo de
Cambados por un feito ocorrido a algo máis de 1000 km de distancia,
en Angôuleme, ao suroeste de Francia.
E é que aquel día viu ao mundo María Dolorès del Valle Béchade, unha
figura moi importante para o desenvolvemento da nosa vila,
especialmente da súa mocidade, durante o século XX.
Coñecida como “A Francesa”, nunca deixou de selo, pois a pesares do
agarimo que sentía polo noso pobo e as importantes raíces que
botara nel, nunca renunciou á súa nacionalidade francesa.
O seu contacto con Galicia debeuse a motivos familiares, xa que a
amizade de seu pai, Leon-Manuel-Anatole del Valle co profesor Manuel
Burillo, descubriulles á familia del Valle Béchade os encantos do sur
da Ría de Arousa, a onde acudían dende finais do século XIX a tomar
os baños na Toxa. Aquí comezou a relación dos “franceses” con
Cambados, mercando no 1895 a casa natal de Francisco Asorey, e no
1902 o fermoso Pazo de Serantellos, o cal xa levaban tempo tratando
de facerse con el.
Cando Dolores del Valle contaba con tan só dezaoito anos, publica
unha serie de artigos no xornal francés L’Univers nos que describe a
comarca do Salnés. Grazas a eles podemos coñecer un pouco máis
sobre A Lanzada e a Armenteira a comezos do século XX, e zonas de
Cambados que naquelas datas xa estaban en posesión da familia: a
finca da Regueira, a zona de Tragove ou o Pazo de Serantellos. Tamén
nos permite coñecer de primeira man a festividade da romaría da
Pastora, con todo luxo de detalles. Grazas a estes escritos, publicados
tamén en castelán en varios xornais galegos, podemos apreciar o
profundo agarimo que Dolorès sentía pola nosa vila e a súa contorna,
como demostrará algúns anos despois.
Segundo os xornais da época, e tal e como recorda a súa familia, seu
pai xa mostrara interese por mellorar as condicións tecnolóxicas da
agricultura da zona, moi atrasada por entón en comparación coas
innovacións que se estaban a producir en Europa, finalidade coa que
mercara o pazo de Serantellos, e que finalmente se veu frustrada polo
prematuro falecemento do primoxénito da familia e irmán maior de
Dolorès, Merced. Tamén a comezos do século, abriron a ostreira do
Pombal, aínda que sen grande éxito, tendo que pechar ao pouco
tempo.

De Dolorès del Valle sabemos que destacaba polas súas habilidades
artísticas, tanto no eido da música como da pintura. Pero tamén pola
súa traxectoria vital, xa que foi testemuño das tres grandes guerras
que asolaron Europa durante a primeira metade do século XX. Na I
Guerra Mundial exerceu como enfermeira no hospital de Angôuleme, durante a Guerra Civil española presentouse como voluntaria para atender aos feridos do bando nacional no hospital aberto no Hotel da
Toxa, e durante a II Guerra Mundial volveu a Angôuleme para protexer
a súa casa, por aquel entón ocupada polos nazis. Sen dúbida, estes
feitos fálannos da valentía dunha muller cunha clara vontade de
tomar parte na realidade daqueles tempos.
Pero o feito que nos ocupa, nomeala co recoñecemento de filla
adoptiva de Cambados, débese a outras circunstancias, as cales
están vinculadas coa xenerosidade que amosou cara a vila de
Cambados a partir da década do 1930.

Grazas a ela, os mozos da época puideron contar cun campo de fútbol
no que desenvolver actividades deportivas, trala cesión no 1932 dos
terreos que tiña a familia na zona do Pombal, fronte a Tragove, ás
Juventudes Católicas. O campo de fútbol de A Merced, nome en
recordo do seu irmán falecido, foi inaugurado cun partido de fútbol do
Juventud Fútbol Club, equipo que, segundo recolle o xornal El Pueblo
Gallego, por aquel entón estaba presidido por Dolorès, feito que de
ser certo, a convertería na primeira muller en acadar tal cargo nunha
entidade deportiva. Daquel campo de fútbol tan só queda o recordo
na memoria de boa parte dos veciños e veciñas de Cambados.
Dous anos despois, no 1934, Dolorès del Valle promoveu a construción
dun dos edificios máis importantes para a mocidade naquel entón e na
actualidade: o auditorio de Cambados, que nun primeiro momento foi sede da Juventud Católica. Grazas á súa intercesión ante María Izquierdo
Zárate, Marquesa de Figueroa, conseguiu que ésta finalmente doase
os terreos para que se puidese construír o edificio, financiado en boa
parte pola propia Dolorès.
Coñecedora da dificultade do acceso das mulleres á educación ou ao
ocio naqueles tempos, na mesma data mercou o edificio situado
fronte ao parque Torrado para abrir nel a Juventud Femenina de
Acción Católica, e que trala Guerra Civil sería convertida en escola,
onde a propia Dolorès e a súa sobriña Lucía Vidal daban clase a xente
maior para ensinarlles a ler, matemáticas e incluso gramática.
Poucos anos despois, xa no 1947, Dolorès del Valle, xunto coa súa
familia, tomou a decisión de levar a cabo a súa última gran doazón:
entregar á congregación salesiana o pazo e finca de Serantellos, para
converter así en realidade o soño de seu pai de facer del unha
institución educativa, sendo nun primeiro momento seminario, e dez
anos despois o colexio salesiano que hoxe coñecemos.
Os seus últimos anos de vida seguiu habitando o pazo de Serantellos
durante as súas estancias en Cambados. Na súa habitación do pazo é
onde falecerá o 11 de outubro de 1967, aos 82 anos de idade, e foi
enterrada no panteón familiar de estilo neogótico que se atopa aos
pés das ruínas de Santa Mariña, a carón de seu pai
Leon-Manuel-Anatole del Valle, da súa nai Lucie-Margarite-Amèlie
Béchade, e da súa irmá María del Valle Béchade.

Dende entón o seu recordo foi caendo no esquecemento para o pobo
de Cambados, coñecendo dela pouco máis que as doazóns que
efectuara á igrexa e que logo boa parte delas se converteron en
públicas para o desfrute da veciñanza. Facendo memoria entre os e
as cambadesas, coinciden nos bos momentos de ocio pasados ao
longo da súa vida nestes lugares. E case sempre, repetindo que
Cambados mantiña unha débeda pendente coa “Francesa”.
O feito de convertela en filla adoptiva ben a poñer fin a esta inxustiza,
a recoñecer a boa labor e a xenerosidade de Dolorès del Valle
Béchade coa vila de Cambados e cos seus veciños e veciñas,
especialmente entre a mocidade que puido desfrutar e segue a facelo
dos espazos doados por ela, e a axudar a facer pública e a difundir a
súa historia para que non volva a quedar no esquecemento.
A Corporación Municipal do Concello de Cambados agradece a Bea Laya a súa labor de investigación sobre a vida de Dona María Dolorès del Valle Béchade e á Asociación Cen Follas, da que forma parte, pola divulgación e publicación da reportaxe "Dolorès del Valle Béchade. A Historia da Francesa" polo enriquecemento que supón para toda a veciñanza cambadesa o coñecemento e o recordo desta gran muller de carácter altruista, bondadosa, prolífica nas artes, moderna, valente e sobre todo da súa condición de gran benfeitora da nosa vila.
Agradecemos infinitamente á súa familia a súa xenerosidade con Cambados ao compartir momentos íntimos da súa tía, as súas vivencias persoais e mesmo fotografías da súa vida, para poder coñecer máis profundamente a súa figura.
Agradecemos públicamente tamén, a bondade de toda a familia del Valle Béchade co pobo cambadés e adquirimos o compromiso de saldar a débeda, da que durante tantos anos escoitamos falar, con Dolores del Valle "A francesa".
Por todo o exposto, en virtude das competencias atribuídas ao Pleno polo artigo 9 do Regulamento da Medalla da Vila e Honores e Distincións do Concello, e polo que se propón a adopción do seguinte, ACORDO:
1.Nomear a Dª María Dolores del Valle Béchade como "Filla Adoptiva” do Concello de Cambados a título póstumo.

2.Que a “Praza de A Xuventude” pase a denominarse "Praza A Xuventude de Dolorés del Valle" descubríndose unha praca co seu nome e acondicionándose para o lecer da mocidade cambadesa, tal e como era o desexo de Dona María Dolorés del Valle.