UN CAMBADÉS PREMIADO NA MOSTRA DE VENECIA

O cambadés Valentín "Flako" Estevez coprotagoniza a pelicula premiada na Mostra de Venecia. Alguén salta á auga: unha, dous… ata tres misteriosas figuras humanas. Unha gran tea envólveas, atrápaas e dificulta as súas manobras natatorias: loitan por sobrevivir, por fuxir, sen soltar esa enorme ver de barco que arrastran consigo, como un prezado tesouro. Desta maneira, en plena acción –confusa, veloz e fermosa– comeza a película española " Eles transportan a morte", primeira longametraxe que asina o dúo artístico formado pola compostelá Helena Girón e o canario Samuel M. Delgado, autores de numerosas performances, instalacións artísticas e curtos previos. O filme (dialogado en galego) presentouse na Settimana della Critica da Mostra de Venecia (e proxectarase despois na sección Zabaltegi de San Sebastián). A trama desta película transcorre nun ano que cambiou o curso da Historia: 1492, data do descubrimento de América. Naquela expedición cara ao entón descoñecido, uns homes (non precisamente santos, pois se recrutaron presos para esa incerta viaxe aos confíns do mundo, encarnados por Xoán Reices, Valentín Estévez e David Pantaleón) saltan ao mar, en Canarias, desde as carabelas capitaneadas por Cristóbal Colón, levando consigo unha vela de nave. Por suposto, serán perseguidos polos seus ata o de agora compañeiros, para recuperar esa enorme tea, necesaria para sucar o océano e culminar a súa fazaña. Doutra banda, e lonxe de alí, en Galicia, unha muller (Sara Ferro) busca desesperadamente axuda para sandar á súa irmá moribunda, que saltou –esta ao baleiro– fuxindo tamén, pero do desasosego. Todos eles están preto da morte, esquívana á vez que, inevitablemente, cargan con ela. Con estes personaxes e en escenarios naturais tan belos como agresivos (filmados en Ourense e Tenerife), os directores construíron un filme político e, á vez, de aventuras naturalistas, que cuestiona a suposta épica dun momento decisivo para a Humanidade, o cal foi empregado para perpetuar mitos culturais de dubidosa ética e honestidade, herdados ata hoxe. Porque talvez certos acontecementos non foron tan gloriosos como nolo contaron… Para cuestionar isto, coas sensacións desta longametraxe transmítese o abafo, a ansiedade e a enerxía deses rebeldes que se separan de (e boicotean) o aceptado socialmente. Ao tempo, os cineastas empregan imaxes de arquivo e outras do filme "Alba de América" (1951), de Juan de Orduña, aquela súper produción franquista que enxalzou a figura do descubridor, para así construír un universo inquietante, tenso e por momentos salvaxe, que coloca a este filme revulsivo nun territorio tan arriscado, tenebroso, incómodo e áspero como interesante, onde non todo o mundo estará disposto a penetrarse.

Valentín, "Flako" Estévez é un claro exemplo de vocación tardía. Ten 36 anos e fai cousa de dúas, no 2018, decidiu probar sorte como actor. « Foi por casualidade, fun a un cásting dá Universidade de Santiago para unha curtametraxe e me enganchei». Tanto que non parou de gravar desde entón. Agora está a facer o papel de pasota nunha serie que se está rodando en Chapela e antes participou como actor de repartición e figurante en Vivir sen permiso, Ou sabor dás margaridas, A Unidade e Ann & West, O Tesouro das Seis Caras, entre outros traballos. O seu primeiro papel protagonista chegoulle con Eles transportaban a morte, a coprodución galego-canaria premiada. Quizais, o seu rostro empece a ser coñecido para o público, un rostro duro, de trazos marcados, que pode explicar por que sempre lle tocan papeis de malo. «A min pásame como a Luís Zahera, só me chaman para facer de malo, de pirata e papeis así».